Trong bài viết này, mời bạn cũng Billiards Hoàn Thuý tìm hiểu về luật thi đấu bida phăng, bida carom tự do, 1 băng và 3 băng.
Carom billiards ở Việt Nam gọi là bida carom, bida france (bida phăng)… là kiểu chơi bida gồm 3 bi trắng, đỏ và vàng. Bida carom gồm có: bida tự do, 1 băng và 3 băng.
Luật chơi Bida Carom được quy định bởi Liên Đoàn Bida Thế giới – UMB (Union Modiale du Billard) và Hội Nghị Bida Châu Mỹ – BCA (Billiard Congress of America).
A. Luật thi đấu bida carom
I. Chọn người đánh khai cuộc (đánh đề ba)
– Trọng tài đặt 2 bi trên đường ngang điểm cuối. Điểm đầu sẽ là mốc để phân chia thành 2 phần của đối thủ. Hai cơ thủ cùng lúc đánh bi về phía băng đỉnh, sau khi chạm băng đỉnh bi sẽ dội trở lại, bi nào gần băng đầu bàn nhất thì sẽ là người đánh khai cuộc (đánh đề ba).
Lưu ý:
– Trường hợp 2 bi chạm nhau thì phải đánh lại.
– Nếu đánh bi ra khỏi phần bàn của mình sẽ bị thua và mất quyền khai cuộc.
– Người đánh cú khai cuộc có quyền nhường cho đối phương.
– Có thể bốc thăm thay cho lựa chọn người đánh khai cuộc để bắt đầu trận đấu.
II. Vị trí đặt bi khi đánh khai cuộc:
– Bi đỏ sẽ được đặt ở điểm đầu (là điểm nằm trên đường tâm dọc của bàn, cách băng đỉnh 142 cm)
– Bi của cơ thủ đối phương sẽ được đặt ở điểm cuối (là điểm nằm trên đường tâm dọc của bàn, cách băng cuối 71 cm).
– Bi của người khai cuộc được đặt ngang với bi của đối phương, cách bi này 18 cm về phía bên trái hoặc bên phải.
III. Khai cuộc hợp lệ:
– Người đánh khai cuộc phải đánh bi chủ chạm vào bi đỏ trước tiên. Nếu không chạm trước là phạm lỗi.
– Trong lần đánh tiếp theo, 1 trong 2 bi ngoài bi chủ để có thể được chọn là bi mục tiêu đầu tiên.
– Đặt lại bi khi bị dính hoặc rơi khỏi bàn: 3 bi đều được đặt lại ở vị trí ban đầu (vị trí đặt bi khi khai cuộc).
IV. Những lỗi phạm luật làm mất lượt đánh
- Bi bị rơi ra khỏi bàn.
- Đánh bi khi bi còn chưa dừng hẳn (không kể bi chủ hay bi mục tiêu).
- Dùng phần khác của cơ ngoài đầu da để đánh.
- Chạm tay, quần áo hay bất cứ bộ phận cơ thể nào khác vào bất cứ bi nào.
- Lúc đánh chân không chạm sàn.
- Đẩy cơ (dùng đầu cơ chạm vào bi với lượng thời gian vượt quá cú đánh hợp lệ).
- Đánh chạm bi 2 lần.
- Đánh sai bi. (Trọng tài và đấu thủ đều được bắt lỗi này. Cơ thủ có thể bắt lỗi này bất cứ lúc nào trước hoặc sau khi đánh. Trọng tài chỉ được bắt lỗi sau khi cú đánh đã được thực hiện. Những điểm ghi trước khi phạm lỗi đều được tính)
- Đánh nhảy bi không dùng đúng kỹ thuật.
Lưu ý:
– Bi nhảy lên thành băng rồi quay trở lại bàn thì được coi là hợp lệ. Nếu bi vẫn còn nằm lại trên thành băng hay thành bàn thì được cho là phạm lỗi và cơ thủ sẽ mất lượt.
– Những lỗi không cố ý được đánh tiếp.
– Việc phạm lỗi xảy ra do sự va chạm từ bên ngoài thì cơ thủ sẽ không bị bắt lỗi. Nếu bi bị xê dịch do tác động bên ngoài thì sẽ được đặt lại vị trí cũ và cơ thủ được tiếp tục đánh.
– Đánh trượt cơ không phạm lỗi (không làm mất lượt) và vẫn tính điểm nếu đánh trúng như bình thường. (trừ khi bị phần sắt bịt đầu cơ hay cán cơ chạm bi cái).
V. Cách xử lý những diễn biến trong trận đấu:
– Nếu vì những lý do ngoài sự kiểm soát của đấu thủ mà đấu thủ không thể bắt đầu trận đấu thì trận đấu có thể bị hoãn hoặc ban tổ chức sẽ quyết định.
– Nếu cơ thủ không thể kết thúc trận đấu theo điều lệ thì cơ thủ đó sẽ bị xử thua, trừ khi cơ thủ kia chấp nhận tình huống đó và đồng ý kết thúc trận đấu vào lúc thích hợp do ban tổ chức đề ra.
– Nếu một đấu thủ bị tước quyền thi đấu trong 1 trận đấu thì đấu thủ đó sẽ bị xử thua cuộc và đấu thủ kia được công nhận thắng cuộc và sẽ có số điểm ghi được trong trận đấu này.
– Nếu 1 đấu thủ bị truất quyền trong cả cuộc đấu thì tất cả các trận đấu của đấu thủ này sẽ bị huỷ bỏ (bao gồm cả các trận đã chơi và các trận còn lại).
– Nếu vì những lý do ngoài sự kiểm soát của đấu thủ, không thể bắt đầu chơi được thì đấu thủ này phải thông báo cho trọng tài đúng lúc để thay đấu thủ hoặc cặp đấu thủ khác. Tất cả đấu thủ phải chịu sự triệu tập khẩn cấp đó, nếu sự thay thế là cần thiết.
– Đánh chạy bi có chủ đích là không được phép. Nếu trường hợp này xảy ra thì đấu thủ tiếp theo có quyền đánh với các bi ở vị trí đó hay có quyền yêu cầu khai cuộc lại.
– Nếu đấu thủ dùng 1 lượng thời gian khác thường giữa các cú đánh hoặc để xác định sự lựa chọn cú đánh với ý định làm mất ổn định tâm lý thi đấu của đối phương, thì trọng tài sẽ đưa ra lời cảnh cáo đấu thủ có thể bị mất lượt cơ. Nếu vẫn tiếp tục thì trọng tài sẽ bị truất quyền cú đánh đó (khi cảnh cáo trọng tài sẽ thông báo lượng thời gian cho phép là 45s).
VI. Kết thúc trận đấu:
– Trận đấu kết thúc khi một đấu thủ đạt được số điểm theo quy định. Nếu cơ thủ đó là người đi sau thì cơ thủ đó sẽ thắng cuộc và trận đấu chấm dứt. Còn nếu là người đi trước thì lượt cơ của cơ thủ đó sẽ chấm dứt và cơ thủ tiếp theo sẽ bắt đầu đánh lượt cơ của mình từ cú khai cuộc cho tới khi ghi đủ điểm, đánh trượt hay phạm lỗi. (Hai đấu thủ phải đánh đủ số lượt cơ đã quy định, đấu thủ nào đánh nhiều điểm hơn sẽ thắng cuộc)
– Nếu 2 bên bằng điểm khi đủ lượt cơ giới hạn thì có thể giải quyết bằng một trong những cách sau:
+Thi đấu luân lưu bằng cú đánh khai cuộc cho đến khi có sự cách biệt về điểm.
+ Bốc thăm
+ So sánh chỉ số của 2 đấu thủ ở những trận trước, ai có chỉ số trung bình cao hơn là thắng cuộc.
– Nếu không quy định lượt cơ thì cơ thủ nào đánh đủ số điểm mà ban tổ chức đề ra trước sẽ thắng cuộc.
B. Luật thi đấu Billiard Libre – Bida tự do
– Billiard Libre – Bida tự do là một nội dung của bida carom, trong đó cơ thủ phải đánh bi cái trực tiếp hay gián tiếp trúng 2 bi mục tiêu thì ghi được 1 điểm, cơ thủ tiếp tục đánh cho đến khi đánh trượt hoặc phạm lỗi. Ngoài những điều luật chung của Billiard Carom được áp dụng như trên.
Tuy nhiên, Bida tự do còn có quy định riêng khi tính điểm trong VÙNG GIỚI HẠN (đó là 4 vùng ở 4 góc bàn, được đánh dấu bởi vạch kẻ thành hình tam giác với cạnh dài 71 cm và cạnh ngắn 35,5 cm). Các cú đánh nhiều điểm sẽ bị giới hạn trong vùng này. Cụ thể như sau:
Khi cả 2 bi mục tiêu vào vùng giới hạn (kể cả khi tâm của bi nằm trên đường giới hạn) thì cơ thủ chỉ được quyền đánh 1 điểm, sau khi ghi điểm thứ hai thì cơ thủ phải đưa ít nhất 1 bi mục tiêu ra khỏi vùng giới hạn. Nếu bi mục tiêu được đưa ra ngoài vùng giới hạn và sau đó lại quay vào vùng giới hạn thì sẽ bắt đầu tính là “vào”. Nếu cơ thủ không thực hiện được những điều trên thì đó sẽ là phạm lỗi và sẽ mất lượt cơ của mình.
C. Luật thi đấu bida Carom 1 băng
Ngoài những điều luật chung của Billiard Carom (như mục A nêu trên) được áp dụng thì trong bida Carom 1 băng đấu thủ phải đánh bi cái chạm ít nhất 1 băng trước khi chạm vào bi mục tiêu thứ 2, nếu không thực hiện được thì sẽ bị xem như phạm lỗi.
D. Luật thi đấu Billiard Tree cushion – Bida 3 băng ( Carom 3 băng)
Ngoài những điều luật chung của bida carom, trong bida carom 3 băng còn có 1 số quy định riêng như sau:
I. Cách đánh bi cái (bi chủ)
– Cơ thủ phải đánh bi cái chạm ít nhất 3 lần với 1 hay nhiều băng trước khi chạm vào bi mục tiêu thứ 2, nếu không thực hiện được thì sẽ bị xem như phạm lỗi. Có 3 trường hợp cụ thể như sau:
+ Bi chủ sau khi chạm vào bi cade thì phải chạm ít nhất 3 băng nữa rồi mới chạm bi còn lại,
+ Bi chủ chạm trước 3 băng rồi chạm lần lượt 2 bi còn lại
+ Bi chủ chạm trước 1 hoặc 2 băng sau đó chạm 1 bi rồi tiếp tục chạm thêm băng rồi chạm bi còn lại.
– Trường hợp bi cái nhảy lên một hay nhiều thành bàn, thành băng rồi quay trở lại bàn thì được xem như cú đánh hợp lệ và mỗi thành băng hay thành bàn sẽ được tính là chạm 1 băng.
– Nếu bi cái bị dính vào thành băng thì cơ thủ có thể đánh vào chính băng đó nhưng lần chạm đó sẽ không được tính, chỉ được tính ở những lần chạm tiếp theo.
I. Quy định về bàn, cơ, bi và vị trí đặt bi:
– Thể loai bida 3 băng sử dụng bàn loại lớn, có sưởi, dùng bộ bi chấm (Bi trắng và vàng có 6 chấm đỏ xung quanh), cơ nặng hơn cơ đánh trong bida tự do.
– Về vị trí đặt bi quy định:
+ Bi đỏ: đặt ngay điểm đặt như trong luật bida Carom.
+ Bi chủ: đặt ngay điểm đề pa ban đầu của bi đối phương.
+ Bi đối phương: đặt ngay giữa bàn.
– Đặt lại bi khi bị dính hoặc rơi khỏi bàn:
+ Trường hợp bi văng ra ngoài: chỉ đặt bi đó lại 1 trong 3 vị trí đặt bi quy định. 2 bi còn lại giữ nguyên. (nếu 2 bi văng ra ngoài thì đặt lại 2 bi, bi còn lại giữ nguyên).
+ Trường hợp 2 bi dính (hay còn gọi là côn bi), trong đó có bi cái: Đặt 2 bi bị côn vào vị trí đặt bi quy định. Nếu điểm quy định bị chiếm chỗ thì bi chiếm chỗ đó sẽ được đặt lại tại điểm quy định như sau: Nếu là bi đỏ sẽ được đặt tại điểm đầu, nếu là bi của đấu thủ kia sẽ được đặt tại điểm giữa.
